Το Σάββατο 1 Νοεμβρίου 2025 ο Δήμος Κορινθίων σε μία σεμνή και ουσιαστική τελετή τίμησε τους 29 νεαρούς Ήρωες από 14 έως 27 ετών, κατοίκους Παλαιάς Κορίνθου, οι οποίοι είχαν συλληφθεί το 1944 και είχαν μεταφερθεί σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας σε εργοστάσια σιδήρου στην Αυστρία.

Από τους 29 οι 27 ήταν άνδρες και οι 2 γυναίκες. Επέστρεψαν οι 28 μετά από περίπου 1 χρόνο προσφέροντας ως τάμα ένα μεταλλικό σταυρό στον ναό των Αγίων Αναργύρων στο χωριό τους. Στο σταυρό είχαν γράψει τα ονόματα τους.
Τα ίδια ονόματα γράφτηκαν στη μαρμάρινη στήλη μνήμης που τοποθετήθηκε στη μικρή πλατεία, στο κέντρο του χωριού και της οποίας έγιναν τα αποκαλυπτήρια από τον Δήμαρχο Κορινθίων κ. Σταυρέλη, κατά τη διάρκεια της τελετής.
Παραθέτω τη ομιλία μου στην εκδήλωση:
«Στην κοινωνία των ισχυρών και των προνομιούχων, στην κοινωνία των τίτλων και του φαίνεσθαι, στην κοινωνία του χρήματος και της αντιστροφής, η ανθρώπινη περιπέτεια, η οδύνη και η διακινδύνευση της ζωής αποτελούν θέμα μόνο όταν οι συγκεκριμένοι άνθρωποι ανήκουν στον κύκλο των ισχυρών.
Οι άνθρωποι, 27 άνδρες και 2 γυναίκες, οι οποίοι σήμερα τιμώνται από τον Δήμο Κορινθίων, σε μία σεμνή και ουσιαστική τελετή, αποτελούν εξαίρεση των προηγουμένων.

Ήταν άνθρωποι απλοί, άνθρωποι της δουλειάς, του μόχθου και της γης. Ήταν μερικοί από τους πολλούς, τους άγνωστους που πολέμησαν για αυτόν τον τόπο, που διέθεσαν τον εαυτό τους στην πατρίδα, ώστε σήμερα να απολαμβάνουμε την ελευθερία μας. Σε όλους αυτούς ήταν χαραγμένη στα πρόσωπα τους η μεγάλη περιπέτεια που πέρασαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τότε που έλεγες Πατρίδα και εννοούσες ό,τι πιο υπέροχο ένωνε ανθρώπους, τότε που ο όρος πατρίδα δεν είχε διαστρεβλωθεί από τη δημαγωγία των ημιμαθών.
Επαινούμε και συγχαίρουμε τον κ. Δήμαρχο, το Δημοτικό και Τοπικό Συμβούλιο για αυτή την πρωτοβουλία απόδοσης τιμής και σεβασμού στους πατριώτες για ένα περίπατο στο παρελθόν. Σε ένα παρελθόν που αποτελεί τις δικές μας ιστορικές, ηθικές και εθνικές ρίζες.
Οι 29 Ήρωες ανήκουν σε ένα μικρό λαό που αγωνίζεται συνεχώς για την ύπαρξη του και τις παραδόσεις του. Στον αγώνα αυτόν όλος ο Ελληνικός λαός έδωσε το προσωπικό του ύφος όμοιο σε γενικές γραμμές με αυτόν του 1821.

Αποκτά ιδιαίτερη σημασία ο χρόνος τέλεσης αυτής της τελετής. Ήδη έχουν αποχωρήσει από τη ζωή οι περισσότεροι από τη γενιά των μαχητών χωρίς να έχει αποχωρήσει η άχνα των ανθρώπων που έγραψαν την ιστορία. Υπάρχει η συνέχεια τους, όπως υπήρχε και η ιστορική καταγραφή της περιπέτειας όλων των Ηρώων, με τη αυτοβιογραφία ενός από αυτούς.
Έτσι να μου επιτρέψετε να εστιάσω σε ένα ηρωικό πρόσωπο ανάμεσα στους 29 «Παλαιοκορθιώτες» Ήρωες, ως ίσος μεταξύ ίσων. Στον αείμνηστο Βαγγέλη Δημάκο. Και τούτο διότι ο ίδιος κράταγε προσωπικό ημερολόγιο, το οποίον εκδόθηκε ως βιβλίο το 2005 με πρωτοβουλία των παιδιών του Παναγιώτας, Κατερίνας και Παναγιώτη. Αναφέρεται στη διαδρομή της ζωής του, από τις πρώτες μέρες του σχολείου, μέχρι την επιστροφή στην πατρίδα του μετά από περίπου ένα χρόνο σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας, εργαζόμενος βαριά, σε εργοστάσια σιδήρου στις Αυστριακές πόλεις Ντόναβιτς και Γιούντεμπουργκ.
Το βιβλίο, αφιερωμένο από τον ίδιο στην οικογένεια του, φέρει τον τίτλο «Ημερολόγια», σε εκδόσεις Γαβριηλίδης και το οποίο προλόγισε ο αείμνηστος Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Δημήτριος Τσάτσος. Επιπλέον περιγράφει τη μεγάλη και επικίνδυνη περιπέτεια της αιχμαλωσίας του στην Αυστρία μαζί με τους συμπατριώτες, που πολλοί είναι γραμμένοι στο σταυρό του τάματος και τους φίλους του, κατά το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Ένα βιβλίο γραμμένο με πόνο και δάκρυα, το οποίο δίδει την απέριττη και συγκλονιστική μαρτυρία ενός ανθρώπου που έζησε και υπέφερε στην περίοδο αυτή.
Το κείμενο διηγείται περιπέτειες και συγκινητικά βιώματα με έντονες καταστάσεις, πόνο και απόγνωση, ετερόκλητα συναισθήματα, τα οποία ήταν κοινά για όλους τους πατριώτες «Παλαιοκορίνθιους». Το περιεχόμενο καθιστά το βιβλίο πολύτιμo και ανεκτίμητο. Πολύτιμο γιατί είναι η ιστορία ενός καθημερινού Έλληνα πολίτη, είναι η ιστορία των 29 νεαρών Ηρώων, από 14 έως 27 χρονών, που συνελήφθησαν ως επικίνδυνοι από τους Γερμανούς το 1944, δοκιμάστηκαν, αγωνίστηκαν, υπέφεραν, άντεξαν και επέστρεψαν, πλην ενός, σώοι στην Παλαιά Κόρινθο, μαζί με το συνολικό τάμα τους, ένα μεταλλικό σταυρό που βρέθηκε στο χώρο της δουλειάς τους σε χυτήριο ανακύκλωσης, πάνω στο οποίο γράψανε τα ονόματα τους.
Πολύτιμο γιατί από το κείμενο αναδύονται οι αληθινές σχέσεις των ανθρώπων κατά τη διάρκεια του πολέμου, η κοινή αντίληψη, ο αγώνας για την ελευθερία, ο κοινός πόθος και η ιδία αγάπη για την πατρίδα, η αγωνία του θανάτου, η αλληλεγγύη και ο ένας για τον άλλο και μαζί με τον άλλο. Ανεκτίμητο γιατί στο μέτρο που διαβάζεται δημιουργούν στον «άνετο» νέο τις προϋποθέσεις για να καταλάβει ότι οι εποχές χωρίς τραγικές φάσεις, σαν την σημερινή, προϋποθέτουν εποχές με τραγικές φάσεις, σαν την Κατοχή. Ανεκτίμητο διότι τροφοδοτεί τη μνήμη και το στοχασμό και το ένθεο πάθος που συναρπάζει ένα βασανισμένο λαό, τον Ελληνικό λαό.
Η αναμέτρηση του 1940 – 41 έγινε ανάμεσα στη λιτότητα και στο στόμφο, ανάμεσα στην έπαρση και την ταπεινότητα, ανάμεσα στη φιλοπατρία και στον ιμπεριαλισμό.
Η τεχνοκρατία, χάρη στο σιδερένιο όγκο της, θα πετύχει για μια στιγμή να γονατίσει τη μαχόμενη Ελληνική ψυχή. Η αντιστροφή όμως θα έλθει γρήγορα και η ιστορία θα γραφτεί από τη ζωή των απλών ανθρώπων του λαού, μεταξύ αυτών και από τους ανθρώπους που τιμάμε σήμερα.
Στην αντιστροφή βοήθησαν με τον τρόπο τους και οι 29 Ήρωες της Παλαιάς Κορίνθου, οι οποίοι μας βοηθούν να αποκτήσουμε μία πληρέστερη εικόνα του ελληνικού φαινομένου, του ηρωικού πολέμου και της ηρωικής αντίστασης.
Τους τιμούμε και τους ευγνωμονούμε.»

Δρ. Απόστολος Ε. Παπαφωτίου
Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.
Οικονομολόγος Ε.Κ.Π.Α.