Από το 1942 έως το 1944, η Πελοπόννησος έζησε μια από τις πιο σκοτεινές περιόδους της Ιστορίας της. Οι ναζιστικές δυνάμεις κατοχής εξαπέλυσαν μια άνευ προηγουμένου εκστρατεία τρόμου, αφήνοντας πίσω τους χιλιάδες νεκρούς, καμένα χωριά και οικογένειες ξεκληρισμένες. Σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία, περίπου 5.000 πολίτες εκτελέστηκαν εν ψυχρώ, ενώ δεκάδες κοινότητες αφανίστηκαν από το χάρτη.

Η φρίκη ξεκίνησε τον Μάρτιο του 1942 και κορυφώθηκε τον Αύγουστο του 1944.

Από τη Μάνη έως την Κόρινθο, από την Αρκαδία έως τα Καλάβρυτα, η Πελοπόννησος μετατράπηκε σε τόπο μαρτυρίου. Οι κατακτητές δεν αρκέστηκαν στις μαζικές εκτελέσεις – λεηλάτησαν, βασάνισαν, έκαψαν ολόκληρα χωριά και άφησαν πίσω τους έναν λαό να παλεύει με την πείνα, τις αρρώστιες και την απόγνωση.

1942 – Η αρχή της θηριωδίας

Η πρώτη μεγάλη επίθεση σημειώθηκε στις 26 Μαρτίου, όταν οι Γερμανοί πυρπόλησαν τη Σαϊδόνα Μεσσηνίας. Λίγους μήνες αργότερα, στην Αρκαδία, εκτελέστηκαν τρεις πολίτες στην Τρίπολη. Ήταν μόνο η αρχή.

1943 – Η Πελοπόννησος φλέγεται

Το 1943, οι εκτελέσεις και οι καταστροφές παίρνουν ανεξέλεγκτες διαστάσεις.
Στη Μεσσηνία, ο Αετός καταστρέφεται ολοσχερώς, με τους γέροντες του χωριού να εκτελούνται επιτόπου.
Στη Λακωνία, στο Μονοδένδρι Σπάρτης, οι ναζί εκτελούν 118 ομήρους, ενώ στο Γύθειο άλλους 40.
Η Αρκαδία και η Αχαΐα θρηνούν εκατοντάδες νεκρούς – κορύφωση της θηριωδίας, το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων στις 13 Δεκεμβρίου 1943, με 1.104 εκτελεσμένους άνδρες και αγόρια. Στην ίδια περιοχή, συνολικά 1.460 άτομα έχασαν τη ζωή τους μέσα σε λίγες ημέρες.

1944 – Η κορύφωση του εφιάλτη

Το τελευταίο έτος της Κατοχής αποδείχθηκε και το πιο αιματοβαμμένο.
Η Καλαμάτα γνώρισε αλλεπάλληλες σφαγές: τον Φεβρουάριο 500 εκτελεσμένοι, τον Μάιο 37, τον Ιούνιο 30, τον Ιούλιο και Αύγουστο δεκάδες ακόμη.
Στη Λακωνία, τα χωριά καίγονται το ένα μετά το άλλο — Αράχοβα (Καρυές), Ζούπαινα, Άη-Δημήτρης, Αρεόπολη, Σκάλα, Κροκεές, Πετρίνα. Πάνω από 4.000 γυναικόπαιδα ξεσπιτώνονται και 52 άνθρωποι βρίσκουν μαρτυρικό θάνατο.

Στην Αρκαδία, η Τρίπολη μετατρέπεται σε κέντρο εκτελέσεων. Μόνο το πρώτο εξάμηνο του 1944, περισσότερα από 600 άτομα εκτελούνται στην περιοχή. Το χωριό Κοσμάς Κυνουρίας ισοπεδώνεται, ενώ στα Βούρβουρα και τον Άγιο Πέτρο η γη ποτίζεται με το αίμα δεκάδων αμάχων.

Στην Αργολίδα, το χωριό Λίμνες μετατρέπεται σε στάχτη: 86 κάτοικοι, ανάμεσά τους παιδιά και ηλικιωμένοι, σφαγιάζονται.
Η Πάτρα πληρώνει επίσης βαρύ τίμημα — με απαγχονισμούς, μαζικές εκτελέσεις και δημόσιους βασανισμούς.

Συγκεκριμένα ο βαρύς φόρος αίματος ανά νομό

Ο βαρύς φόρος αίματος ανά έτος και νομό

Έτος 1942

Μεσσηνία

Αρκαδία

• 23 Μαΐου: Στην Τρίπολη εκτελούν 3.

Έτος 1943

Μεσσηνία

• 11 Σεπτεμβρίου: Κανονιοβολούν τον Αετό Μεσσηνίας και στη συνέχεια τον πυρπολούν. Εκτελούν και τους 7 γέροντες που βρήκαν στο χωριό.
• 22 Οκτωβρίου: Στη Μεσσηνία συλλαμβάνουν 500 ως ομήρους από την Καλαμάτα.

Λακωνία

• 26 Νοεμβρίου: Οι ναζί εκτελούν 118 ομήρους στο Μονοδένδρι Σπάρτης.
• 7 Δεκεμβρίου: Στο Γύθειο Λακωνίας εκτελούν 40 ομήρους.

Αρκαδία

• 23 Αυγούστου: Στη χώρα Γορτυνίας (Αρκαδία) σκοτώνουν 10 με πολυβολισμό μέσα στην εκκλησία.
• 4 Νοεμβρίου: Στην Τρίπολη εκτελούν 18 κατοίκους από το Διαβολίτσι Μεσσηνίας.
• 2 Δεκεμβρίου: Τρίπολη. Εκτελούν 50 ομήρους.
• 23-24 Δεκεμβρίου: Στην Αρκαδία σκοτώνουν 13 γέρους και γυναικόπαιδα στο Αλεποχώρι.
• 26 Δεκεμβρίου: Στην Τρίπολη και στο δρόμο προς τη Σπάρτη εκτελούν 100 ομήρους.

Αργολίδα

• 5 Δεκεμβρίου: Στην Ανδρίτσα Αργολίδας κρέμασαν 50 ομήρους από τις φυλακές της Τρίπολης.

Ηλεία

• 13 Ιουλίου: Εκτελούν στον Πύργο Ηλείας 7.
• 29 Ιουλίου: Ηλεία. Πυρπολούν το χωριό Γεράκι.

Αχαϊα

• 1 Σεπτεμβρίου: Στην Ιτιά εκτελούν τους άνδρες, που είχαν συλλάβει στην Τεμένη Αιγίου Αχαΐας.
• 28 Οκτωβρίου: Στην Πελοπόννησο συλλαμβάνουν 60 ομήρους και εκτελούν στο Αίγιο.
• 16 Νοεμβρίου: Συλλαμβάνουν 1.000 άτομα στην Πάτρα και εκτελούν επιτόπου 12.
• 8 Δεκεμβρίου: Στην Αχαΐα, στο Μέγα Σπήλαιο, εκτελούν 23, ανάμεσά τους και 10 μοναχούς. Επίσης εκτελούν στους Ρωγούς 61, στην Κερπινή 42, στη Ζαχλωρού 18.
• 13 Δεκεμβρίου: ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ, το μεγαλύτερο ολοκαύτωμα. Οι χιτλερικοί εκτελούν στα Καλάβρυτα 1.104. Όλους τους άντρες από 14 χρόνων και πάνω.
• 14 Δεκεμβρίου: Στο Μοναστήρι των Καλαβρύτων Αγία Λαύρα εκτελούν 8 μοναχούς και έναν πολίτη. Συνολικά εκτέλεσαν στην περιοχή Καλαβρύτων 1.460 άτομα.

Έτος 1944

Κορινθία

• Εκτελούν 45 στην Κόρινθο.
• 12 Μαρτίου: Στο Χιλιομόδι Κορινθίας εκτελούν 18.
• 21 Μαρτίου: Στην Κόρινθο εκτελούν 39.
• Στο Λουτράκι εκτελούν 21 κατοίκους. Έναν τον κρεμούν και έναν τον θάβουν ζωντανό.
• 9 Απριλίου: Εκτελούνται στην Κόρινθο 50 όμηροι.
• 21 Μαΐου: Στην Κόρινθο σφάζουν 21 ομήρους.
• 28 Μαΐου: Στην Κορινθία σφάζουν 15 στο Βαθυτόπι, από το χωριό Άη-Γιάννης.
• Τον Μάιο του ’44 στο Αγγελόκαστρο Κορινθίας σφάζουν συνολικά 22 κατοίκους. Στους Αγίους Θεοδώρους εκτελούν με πολυβόλο 63. Στα χωριά της Ναυπλίας Άγιο Αδριανό, Νέο Ροεινό, Αβδήμπεη και Λυγουριό άλλους 20.
• 31 Ιουλίου: Τον Ιούλιο του ’44, στην Κορινθία, σ’ επιδρομή στα χωριά Λαύκα, Πλατάνι, Σκοτεινή, Ψάρι, Καλλιάνι, Μπούζι, Ντούσια, Καλύβια, Γκούρα, Μοστά, Μεσενό, Ευρωστίνη, Πύργο, Κούτσι, Τρίκαλα, Κλένιες και Αθήκια, λεηλατούν και πυρπολούν σπίτια, βιάζουν γυναίκες, συλλαμβάνουν ομήρους, σκοτώνουν 96 άνδρες, γυναίκες και μικρά παιδιά.
• 5 Αυγούστου: Στο Χιλιομόδι Κορινθίας εκτελούν 17 ομήρους από τις φυλακές της Τρίπολης.

Μεσσηνία

• 1-10 Φεβρουαρίου: Στην Καλαμάτα, 10ήμερη επιδρομή με 500 εκτελεσμένους.
• Στις 5 του μήνα συνέλαβαν 2.000 και εκτέλεσαν επιτόπου 300.
• 8 Φεβρουαρίου: Στην Καλαμάτα εκτελούν 12.
• 1 Μαΐου: Εκτελούνται 37 στην Καλαμάτα.
• 16 Ιουνίου: Στην Καλαμάτα εκτελούν 30 κατοίκους στο ποτάμι.
• 15 Ιουλίου: Στην Καλαμάτα εκτελούν 17 ομήρους.
• 15 Αυγούστου: Στην Καλαμάτα εκτελούν 6.

Λακωνία

• 11 Μαρτίου Εκτελούν 44 στη Σπάρτη.
• 14,15 Μαρτίου: Το κάψιμο της Αράχοβας Λακωνίας, σημερινές Καρυές.
• Απολογισμός 8 νεκροί και 200 πυρπολημένα σπίτια.
• 28-30 Απριλίου: Στη Λακωνία εκτελούν 100 ομήρους στους Μολάους.
• 6 Ιουνίου: Στη Λακωνία σκοτώνουν 21 στη Ζούπαινα (ανάμεσά τους 2 γέρους και 2 κοριτσάκια) και 17 στον Άη-Δημήτρη και πυρπολούν τα χωριά.
• 14 Αυγούστου: Λακωνία. Επιδρομή σε Σπάρτη, Γύθειο, Αρεόπολη, Κροκεές, Σκάλα, Ανώγεια, Πετρίνα. 4.000 γυναικόπαιδα ξεσπιτώθηκαν, 52 βρήκαν τραγικό θάνατο, πολλοί βασανίστηκαν ως και με εξόρυξη οφθαλμών.

Αρκαδία

• 13 Ιανουαρίου: Στην Τρίπολη απαγχονίζουν 10 ομήρους από τις φυλακές.
• 15 Ιανουαρίου: Στην Πελοπόννησο κρεμούν 20 ομήρους από τις φυλακές της Τρίπολης στην Ψηλή Βρύση Τεγέας και 10 Τριπολιτσιώτες στην πλατεία Αγίου Ταξιάρχη.
• 29 Ιανουαρίου: Στην Αρκαδία καταστρέφουν ολοκληρωτικά το χωριό Κοσμά Κυνουρίας.
• 23 Φεβρουαρίου Στην Τρίπολη εκτελούν 50 ομήρους.
• 24 Φεβρουαρίου: Στη Μεγαλόπολη Αρκαδίας εκτελούν 212 ομήρους στην Παλιόχουνη.
• 11 Μαρτίου: Εκτελούν 52 ομήρους στην Τρίπολη.
• 21 Μαρτίου Στην Τρίπολη εκτελούν 52.
• 22 Απριλίου: Στην Τρίπολη εκτελούν 12.
• 31 Μαΐου: Στην Τρίπολη εκτελούν 5 ομήρους.
• 8 Ιουνίου: Στην Τρίπολη εκτελούν 8 ομήρους.
• 17 Ιουνίου: Στην Τρίπολη εκτελούν 13 ομήρους.
• 21 έως23 Ιουνίου: Στην Αρκαδία σκοτώνουν 49 στον Άγιο Πέτρο Κυνουρίας (οι 4 κοπέλες) και 36 στα Βούρβουρα.
• 26 Ιουνίου: Στην Κυνουρία Αρκαδίας εκτελούν 212 κατοίκους στα χωριά Καστρί, Κοσμάς και Άγιος Πέτρος και τα πυρπολούν. Συνολικά στην Κυνουρία σκότωσαν 500 κατοίκους στην επιδρομή του Ιουνίου.
• 6 Ιουλίου: Στην Τρίπολη εκτελούν 29 ομήρους απ’ τις φυλακές.
• 18 Ιουλίου: Στη Βλαχέρνα Αρκαδίας καίνε όλο το χωριό και σκοτώνουν 13 κατοίκους.
• 23 Ιουλίου: Στην Τρίπολη εκτελούνται 30 όμηροι από τις φυλακές.
• 3 Αυγούστου: Στην Τρίπολη εκτελούνται 26 όμηροι.
• 30 Αυγούστου: Στο Πιάλι Τεγέας εκτελούν 17 ομήρους από τις φυλακές Τρίπολης.

Αργολίδα

• 23 έως 27 Μαΐου: Στην Αργολίδα, ολοκαύτωμα του χωριού Λίμνες. Οι ναζί, μαζί με τα Τάγματα Ασφαλείας, εκτελούν 86 κατοίκους. Ανάμεσά τους 11 γεροντάκια και 10 παιδιά 5-14 ετών.
• 29 Μαΐου: Στην Αργολίδα σφάζουν 17 στο Χέλι.
• 1η Ιουλίου: Στο Άργος οι ναζί ανατινάζουν κλούβα με άγνωστο αριθμό ομήρων.
• 4 Αυγούστου: Στο Άργος εκτελούν 11 δασκάλους.

Αχαία

• 3 Ιανουαρίου: Στην Πάτρα εκτελούν 30.
• 22 Ιανουαρίου: Στην Πάτρα εκτελούν 30 ομήρους.
• 23 Φεβρουαρίου: Στην Πάτρα εκτελούν 27.
• 9 Μαΐου: Πάτρα. Απαγχονίζουν 11 στα Ψηλά Αλώνια.
• 9 Ιουνίου: Στην Πάτρα εκτελούνται 45.
• 13 Ιουλίου: Στην Πάτρα εκτελούν 18 ομήρους στον Προφήτη Ηλία.

Ηλεία

• 18 Ιουλίου: Στην Κεραμιδιά και τη Δάμιτσα Ηλείας πυρπολούν χωριά και σκοτώνουν 33 γυναικόπαιδα.Η μνήμη ενάντια στη λήθη

Ο κατάλογος των θυμάτων είναι ατελείωτος, όμως οι αριθμοί αυτοί δεν μπορούν να αποδώσουν το μέγεθος της ανθρώπινης τραγωδίας. Πίσω από κάθε όνομα, μια οικογένεια αφανισμένη, ένα σπίτι καμένο, μια ιστορία που σίγησε βίαια.

Σήμερα, 80 χρόνια μετά, οι τελευταίοι μάρτυρες εκείνης της εποχής αποχαιρετούν τον κόσμο, αφήνοντας πίσω τους την ευθύνη της μνήμης.
Η Πελοπόννησος παραμένει τόπος μαρτυρίου και μνήμης, αλλά και σύμβολο αντίστασης απέναντι στη βαρβαρότητα.

«Να μην ξεχάσουμε ποτέ. Γιατί κάθε φορά που η λήθη νικά, η Ιστορία κινδυνεύει να επαναληφθεί.»

J.W.