The Guardian: Η Ευρώπη χάνει καθημερινά «600 γήπεδα ποδοσφαίρου» σε πράσινο και καλλιεργήσιμη γη

Η Ευρώπη χάνει καθημερινά πράσινες εκτάσεις που φιλοξενούσαν άγρια ζωή, απορροφούσαν διοξείδιο του άνθρακα και παρείχαν τροφή, με τον απίστευτο ρυθμό των 600 γηπέδων ποδοσφαίρου την ημέρα, αποκάλυψε εκτενής έρευνα της βρετανικής εφημερίδας The Guardian και συνεργατών της.

Η ανάλυση δορυφορικών εικόνων σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο και την ηπειρωτική Ευρώπη, για μια περίοδο πέντε ετών, δείχνει την ταχύτητα και την κλίμακα με την οποία η πράσινη γη γίνεται «γκρι», εξαφανίζεται και αντικαθίσταται από άσφαλτο για δρόμους, τούβλα και κονίαμα για πολυτελή γήπεδα γκολφ και οικιστικές αναπτύξεις.

Ενώ η απώλεια του δάσους του Αμαζονίου μετράται εδώ και χρόνια με δορυφορικά δεδομένα, η έκταση της απώλειας πράσινης γης στην Ευρώπη δεν είχε καταγραφεί μέχρι σήμερα με τον ίδιο τρόπο.

Στην πρώτη έρευνα του είδους της σε όλη την Ευρώπη, το «Green to Grey Project», σε συνεργασία με επιστήμονες από το Νορβηγικό Ινστιτούτο Φυσικών Ερευνών (NINA) για τη μέτρηση της απώλειας της φύσης, αποκαλύπτει το μέγεθος της φυσικής και αγροτικής γης που καταπίνεται από ανθρώπινες παρεμβάσεις.

Η έκταση της καταστροφής: Μια «Κύπρος» σε 5 χρόνια

Το διασυνοριακό αυτό πρότζεκτ (της Guardian, της Arena for Journalism in Europe (Arena), του Nina, του νορβηγικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα NRK και άλλων ειδησεογραφικών μέσων σε 11 χώρες) διαπίστωσε, ότι η Ευρώπη χάνει περίπου 1.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα ετησίως λόγω κατασκευών.

Περίπου 9.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης (μια έκταση ίση με το μέγεθος της Κύπρου) μετατράπηκαν από πράσινο σε γκρι μεταξύ του 2018 και του 2023, σύμφωνα με τα δεδομένα. Αυτό ισοδυναμεί με σχεδόν 30 τετραγωνικά χιλιόμετρα την εβδομάδα, ή 600 γήπεδα ποδοσφαίρου την ημέρα.

Η φύση ευθύνεται για την πλειονότητα των απωλειών, περίπου 900 τετραγωνικά χιλιόμετρα ετησίως, αλλά η έρευνα δείχνει, ότι χτίζουμε επίσης πάνω σε γεωργική γη με ρυθμό περίπου 600 τετραγωνικών χιλιομέτρων ετησίως, με σοβαρές συνέπειες για την επισιτιστική ασφάλεια και την υγεία της ηπείρου.

Ο Στιβ Κάρβερ, καθηγητής άγριας φύσης στο Πανεπιστήμιο του Λιντς, δήλωσε: «Η γη που χάνεται λόγω ανάπτυξης, είναι ένας από τους πρωταρχικούς παράγοντες της απώλειας της άγριας φύσης και της μείωσης της βιοποικιλότητας. Αλλά χάνουμε επίσης καλλιεργήσιμη και παραγωγική γη καθώς οι πόλεις μας επεκτείνονται στην πράσινη ζώνη και στην αγροτική γη».

Οι πιο συνηθισμένες κατασσκευαστικές παρεμβάσεις, που αντιπροσωπεύουν το ένα τέταρτο όλων των περιπτώσεων, αφορούσαν κατοικίες και δρόμους. Ωστόσο, η φύση και η αγροτική γη καταστρέφονται επίσης για να φιλοξενήσουν πολυτέλειες για τους πλούσιους, τουρισμό, καταναλωτισμό και βιομηχανία.

Από γήπεδα γκολφ μέχρι τουριστικά θέρετρα

Η έρευνα αποκαλύπτει, ότι στην Πορτογαλία, σχεδόν 300 εκτάρια (740 στρέμματα) προστατευόμενων αμμοθινών στην παραλία Galé κοντά στη Μελίδες, νότια της Λισαβόνας, έχουν χαθεί για τη δημιουργία ενός νέου γηπέδου γκολφ στο CostaTerra Golf and Ocean Club. Εκεί, οι κατοικίες αναμένεται να πωλούνται περίπου για 5,6 εκατομμύρια λίρες.

Το θέρετρο, που είναι ακόμη υπό κατασκευή, ανήκει στην Πριγκίπισσα Ευγενία και τον σύζυγό της, Τζακ Μπρούκσμπανκ, ο οποίος εργάζεται για την ανάπτυξη. Κατασκευάζεται σε ζώνη Natura 2000, η οποία υποτίθεται, ότι προστατεύεται από τους κανονισμούς της ΕΕ.

Οι δορυφορικές εικόνες δείχνουν τις περιοχές προστατευόμενων αμμοθινών, που χάθηκαν. Το θέρετρο υπόσχεται «την απλή πολυτέλεια της ευρωπαϊκής διαβίωσης» στην «τελευταία ανέγγιχτη ακτή του Ατλαντικού στη νότια Ευρώπη». Εκτιμάται ότι το γήπεδο γκολφ των 75 εκταρίων θα καταναλώνει έως και 800.000 λίτρα νερού ημερησίως για τη συντήρηση του χλοοτάπητα.

Εξαιρέσεις στην ανάπτυξη σε περιοχές Natura 2000 μπορούν να χορηγηθούν, εάν υπάρχει υπέρτερο δημόσιο συμφέρον. Οι πορτογαλικές αρχές ενέκριναν το θέρετρο, το οποίο ανήκει στην αμερικανική κτηματομεσιτική εταιρεία Discovery Land Company, με το αιτιολογικό του οικονομικού οφέλους.

Ο Ιωάννης Αγαπάκης, δικηγόρος της περιβαλλοντικής ΜΚΟ ClientEarth, δήλωσε στην Guardian, ότι ένα γήπεδο γκολφ δεν πληροί αυτές τις προϋποθέσεις. «Προφανώς δεν πρόκειται για υπέρτερο δημόσιο συμφέρον», είπε. «Το απλό γεγονός ότι βρίσκεις οικονομικά οφέλη ή κάποιο είδος οικονομικής ανάπτυξης από ένα έργο δεν το καθιστά υπέρτερο δημόσιο συμφέρον», όπως τόνισε.

Σε δήλωσή της, η Discovery Land Company είπε: «Αναπτύσσουμε το CostaTerra για να είναι πρότυπο περιβαλλοντικής διαχείρισης και βιωσιμότητας στην περιοχή…Κάθε πτυχή του ακινήτου – από τον σχεδιασμό του γηπέδου γκολφ, μέχρι τις πρακτικές διαχείρισης ομβρίων υδάτων και αποβλήτων, μέχρι την ανάπτυξη και διατήρηση οικοτόπων άγριας ζωής και διαδρόμων – σχεδιάστηκε για να πληροί ή να υπερβαίνει τα πρότυπα της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του πλαισίου Natura 2000».

Στην Τουρκία, ο υγρότοπος Çaltılıdere στην επαρχία Σμύρνης (İzmir) στην ακτή του Αιγαίου έχει θαφτεί κάτω από περισσότερο από ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο τσιμεντένιων θεμελίων για μια μαρίνα επισκευής και κατασκευής πολυτελών γιοτ, όπως δείχνει η έρευνα.

Επίσημα χαρακτηρισμένος ως υγρότοπος από την Τουρκία, το Çaltılıdere ήταν τόπος φιλοξενίας για φλαμίνγκο, πελεκάνους και πέρκες, και χρησίμευε ως ζωτικής σημασίας αποθήκη άνθρακα και φυσική αντιπλημμυρική άμυνα.

Οι τοπικές αρχές ανέτρεψαν το καθεστώς προστασίας του το 2017. Η Yatek, ο βιομηχανικός συνεταιρισμός που αναπτύσσει το έργο της μαρίνας, δηλώνει, ότι θα φέρει τεράστια οικονομική ανάπτυξη και χιλιάδες θέσεις εργασίας στην περιοχή.

Η Τουρκία, η μεγαλύτερη χώρα στην έρευνα, κατέλαβε την πρώτη θέση ως προς την ποσότητα της πράσινης γης που χάθηκε μεταξύ 2018 και 2023. Έχτισε σε 1.860 τετραγωνικά χιλιόμετρα φυσικής και καλλιεργήσιμης γης, αντιπροσωπεύοντας πάνω από το ένα πέμπτο της συνολικής απώλειας στην Ευρώπη.

Ωστόσο, αυτά τα πρότζεκτς εκτείνονται σε όλη την Ευρώπη. Στη Γερμανία, μισό εκατομμύριο δέντρα κόπηκαν κοντά στο Βερολίνο για την κατασκευή ενός Gigafactory της Tesla, αφού η κυβέρνηση ενέκρινε σχέδιο επέκτασης του εργοστασίου για διπλασιασμό της παραγωγής σε 1 εκατομμύριο αυτοκίνητα ετησίως.

Η μεθοδολογία και η προειδοποίηση της ΕΕ

Η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε στην έρευνα «Green to Grey» διαφέρει από την επίσημη μέθοδο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), ο οποίος αποκλείει περιοχές μικρότερες των 50.000 τετραγωνικών μέτρων.

Η έρευνα εντόπισε μικρές, τμηματικές απώλειες φύσης, καθώς και κατασκευές σε αστικούς πράσινους χώρους, με αποτέλεσμα οι εκτιμήσεις να είναι 1,5 φορές μεγαλύτερες από τους υπολογισμούς του ΕΟΠ.

«Είναι ένα πρόβλημα που σιγοκαίει», δήλωσε ο Γιαν-Έρικ Πέτερσεν του ΕΟΠ. «Απλώς συσσωρεύεται με την πάροδο του χρόνου».

Η ευρωβουλευτής των Πρασίνων, Λένα Σίλινγκ, δήλωσε: «Για χρόνια, η ΕΕ υποσχόταν να πρωτοστατήσει στην προστασία του κλίματος και της φύσης, αλλά αυτό που δείχνει αυτή η έρευνα είναι ότι κυριολεκτικά μπετονάρουμε το δικό μας μέλλον».

Η έρευνα κάλυψε 30 χώρες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 96% της περιοχής των 39 χωρών του ΕΟΠ.

Οι πέντε χώρες με τις υψηλότερες απώλειες πράσινης γης ήταν: