Αυτό το βιβλίο δεν είναι τίποτα

Λόγια και πλάσματα φαντασίας ενός τυφλού

που μόνον οι τυφλοί τα βλέπουν

Κ.Γ.Ταβουλτσίδης, Επιφάνεια-Θεοφάνεια

Η Ποίηση συνήθως μοιάζει μ’ ένα ταξίδι περιπλάνησης [σε αχαρτογράφητα ύδατα;], όπου όμως ο ποιητής πριν να γίνει καπετάνιος πρέπει πρώτα να έχει μαθητεύσει ως λογοτεχνικός ναύκληρος,για να κυβερνήσει με ασφάλεια το σκαρί χωρίς να μπατάρει στα 3 Ε [Εύκολα-Ευχάριστα-Ευπώλητα]

Μπορεί το παραδεισένιο νησί να μην το βρει ποτέ ο [κάθε;] δημιουργός,όμως πρέπει ν’αποφύγει την όποια φετιχο-ποίηση των στίχων του για να μη λειτουργήσει σαν ‘σχολαστική [οφθαλμ]απάτη’[1] που θ’ αποπροσανατολίσει την πορεία του.

Είτε πρόκειται για παρηγορητική τέχνη, για παραμυθία, για ‘προσευχή εν κενώ’ [2], είτε για αναζήτηση μίας ηθικής ελευθερίας, εν μέσω καταιγίδων ανομίας, είτε για αιμάσσουσα ερωτική προσέγγιση, η Ποίηση πολύ δύσκολα θα καταστεί κάτι περισσότερο από εφηβική αίσθηση [μικρο]εξουσίας [3], όπου στο τέλος ο ποιητής όχι μόνο δεν επιτυγχάνει κάποια μέθεξη[4], αλλά αυτοκαταστρέφεται[5], γιατί αδυνατώντας να επιβιώσει στον πραγματικό κόσμο[6] και να επικοινωνήσει με τους άλλους [7], βυθίζεται στην άβυσσο του ασυνείδητου και χάνεται [8]

Βεβαίως υπάρχει και η Ποίηση ως έκφραση τρόπου ζωής[9], αιρετικής[10] ή μοναχικής εξορίας[11], όπως και ποιητές που γράφουν ‘μόνο για την Ποίηση’[12] ή βαυκαλίζονται ότι προκαλούν[με την πολυλογία τους;] ρωγμές στο κατεστημένο [13]

Έτσι κι αλλιώς το μετέωρο βήμα του δημιουργού ανάμεσα στο Καλό και το Κακό[14], το Ωραίο και το Άσχημο, το Ορθό και το Λάθος, είναι πολύ δύσκολο να εκφράζονται με ασαφή νοήματα[15] ή με υπαινικτικούς χρησμούς, γιατί τα όρια και οι διαχωριστικές γραμμές τίθενται από την πραγματικότητα και την ίδια τη ζωή κι όχι από τον κάθε ποιητή.

Είτε η ασυνεχής ροή της ποίησης [16]οδηγεί στη σκοτεινή πλευρά[17], είτε στρέφεται προς τη φωτεινή πλευρά της ζωής[18], είτε μεταπλάθεται κάποιος μύθος[19], είτε οι σκιές χάνονται στη θολή γραμμή των οριζόντων[20], ο ποιητής προκειμένου να εμπνεύσει οφείλει να χρησιμοποιεί ισχυρούς συμβολισμούς[21] και να μην απομακρύνεται πολύ από τα γεγονότα της εποχής του. Η αποστασιοποίηση του ποιητή[ιδίως από τα τραγικά συμβάντα], λόγω εγκλεισμού του σε γυάλινο πύργο ναρκισσιστικού αυτοθαυμασμού, δεν του επιτρέπει να λειτουργήσει ‘ως πυροσβέστης’[22],’ως ωτακουστής ή ως υποβολέας’[23],με συνέπεια άλλοτε απλώς να ΄κάνει θόρυβο’ με την εν γένει δράση του[24] κι άλλοτε να δημιουργεί την εντύπωση ότι γράφει λόγω αισθήματος απώλειας ή άγχους[25]

Κατά συνέπεια ο ποιητής δεν πρέπει να εμφανίζεται ως απλός ‘λεξάνθρωπος’[26], ως μονίμως ‘απελπισμένος΄[27],ως ‘χαμένος της ζωής’[28] ή ‘ως ιδεολογικά μελαγχολικός’[29]

Δεν είμαι υπέρμαχος των ‘σκληρών στίχων’[30], ως λογοτεχνικά αντιστασιακά υποκατάστατα, όμως θεωρώ αναγκαία [για τον ίδιο τον ποιητή και για την ποίησή του] τη διακριτή παρουσία του στην[ουτοπική;δυστοπική;] εποχή του[31]

Αν ‘οι λέξεις[του] βλέπουν’[32],τότε και ο αναγνώστης ‘βλέπει και κρίνει απουσίες’[33]ή διφορούμενες απο-στάσεις[34]

Το ερώτημα δεν είναι μόνον αν η Ποίηση αποτελεί ’τέχνη ή τεχνική διαχείρισης λόγου;’[35], αλλά και το ποιά είναι η δέουσα σχέση του ποιητή με την πραγματική πραγματικότητα[36]

Κατά τη γνώμη μου είτε δούμε την Ποίηση ως έκφραση συν-αισθημάτων, είτε την προσεγγίσουμε ως ιδεολογικοπολιτική πρόκληση[37] το σημαντικότερο είναι ο ποιητής να παραμένει αυθεντικός αφενός για να πείσει τον αναγνώστη για την καθαρή ματιά του[38] κι αφετέρου για να ανυψώσει τη συνείδησή του σε μορφή τέχνης[39]

ΥΓ.Η Ποίηση δεν κουβαλάει ,ούτε φέρει στην πλάτη της ‘θραύσματα άλλου καιρού’[40]και ο ποιητής δεν είναι ‘κυνηγός ελεφάντων για να φτιάξει ελεφαντόδοτο’[41],ούτε αποτελεί τμήμα κάποιας επιτηδευμένης διανόησης,η οποία προβάλλει στην οθόνη των στίχων του τους άπειρους δυνατούς κόσμους,που οι άλλοι δεν μπορούν να δούνε

Και ο νοών,νοείτω…

ΥΓ2.’Ποίηση

Τη λέξη σου υπερασπίσου

Σου λεηλατούν ασύστολα το Π’

[Μ.Σκουρολιάκου,ΜικροΓραφές]

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ-ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1]πρβλ.άποψη Pierre Bourdieu,σε Χρ.Βέ’ι’κου,Κακό μάτι-η κοινωνική κατασκευή της οπτικής επικοινωνίας,Ελληνικά Γράμματα 1998,42,100-πρβλ.’γνώριμος σε λέξεων τέτοιο ποίημα,αύτανδρος σκοντάφτων συστηθώ’,Κ.Θ.Ριζάκης,Πυξίδα ουρανομήκης[τα διαπιστευτήρια]

[2]βλ.Μισέλ Φά’ι’ς,Αμήν-προσευχές στο κενό,Πατάκης 2024

[3]πρβλ.georges bataille,η λογοτεχνία και το Κακό,μτφ.Ελένη Βαρίκα,επιμ.Αλ.Ζήρας,Πλέθρον 1979,25,26[άποψη Σαρτρ για έργο Μπωντλαίρ],111επ.[για Προύστ]

[4]οπ.π.,32

[5]οπ.π.,35-για Ντε Σαντ,89

[6]οπ.π.,44,51

[7]οπ.π.,152,164[άποψη Σαρτρ για Ζενέ]

[8]οπ.π.,56επ.[για Μπλέηκ],109[για Ντε Σαντ]

[9]πρβλ.Χάρολντ Μπλούμ,Η ανατομία της επίδρασης-η λογοτεχνία ως τρόπος ζωής,μτφ.Κ.Αντωνίου/Δ.Δημηρούλης,Gutenberg 2024

[10]για μαχητική ποιήτρια βλ.Νίκι Τζιοβάνι,Βήμα Κυριακής 29/12/24-πρβλ.’εμπεριέχουν έκρηξη συγκεντρωμένης μνήμης’,Γ.Χ.Θεοχάρης, Μικρό δοκίμιο για την ποίηση,σε ‘Πιστοποιητικά θνητότητας’, Σύγχρονη έκφραση 2014,70-πρβλ.’για σφαίρες έβαλε στίχους του ποιητή και όπλισε’,Ασημίνα Λαμπράκου, Βαδίζοντας στο σημάδι του ήλιου,Εμβόλιμον 99/100,2023-2024,261-πρβλ.’των λέξεων το αίμα φονικό’,Μ.Σκουρολιάκου, Σώμα του χρόνου, Κέντρο ευρωπα’ι’κών εκδόσεων Χ.Πάτση 2021,44[ένορκοι]

[11]πρβλ.Νάσος Βαγενάς,Τεκμήρια αυθεντικότητας[για Μιχάλη Γκανά],Βήμα Κυριακής 17/11/24-πρβλ.’τρεις μέρες με πυροβολεί η μοναξιά με στίχους’,Γ.Χ.Θεοχάρης,mezzo forte,οπ.π.,26-πρβλ.’δεν έχω τραυματικές εμπειρίες για να τις κάνω ποίημα’,Ν.Γ.Ασπιώτης,πού ήσουν πουλί μου[ανέκδοτο]

[12]βλ.άρθρο Θανάση Μανιφάβα,3η Χιλιετία,τ.102/24,25

[13]πρβλ.Αντ.Κωτίδης,Τέχνη για να βλέπεται και τέχνη μόνο για να συζητιέται,Βήμα Κυριακής 8/12/24

[14]πρβλ.Β.Κάλφας,Για το Κακό στον Πλάτωνα,σε Ο περίπλους της θεωρίας της λογοτεχνίας,τιμητικός τόμος για Άννα Τζούμα,Gutenberg 2024,20

[15]πρβλ.Δ.Θεοφανοπούλου-Κοντού,Η απροσδιοριστία στον ποιητικό λόγο,οπ.π.,847 επ.

[16]πρβλ.Ντίνος Σιώτης,Το διάσημο ποίημα,Καστανιώτης 2024

[17]πρβλ.Πιέρ Πάολο Παζολίνι,Αλάνια,μτφ.Γ.Κεντρωτής Gutenberg 2024-βλ.και Αντρέας Μήτσου,Αιτίες γραφής,diastixo.gr 14/1/25

[18]πρβλ.Jan Fosse,Εγώ είναι ένας άλλος,μτφ.Σ.Σουλιώτης,Gutenberg 2024

[19]βλ.Άννα Γρίβα,Η χαμένη θεά,Μελάνι 2023

[20]πρβλ. Φιόρα-Αναστασία Μεταλληνού,Ηουράνια θάλασσα του ποιητή[για Νίκο Καββαδία],Νέα 8-9/2/25

[21]βλ.Ευστρ.Τζαμπαλάτης,Ο χαμένος αναρχισμός,λογοτεχνικό δελτίο φιλολογικού ομίλου Ελλάδας,τ.32/2024

[22]βλ.Μάνια Μεζίτη,Αυθαίρετοι συλλογισμοί,λογοτεχνικό δελτίο,οπ.π.

[23]βλ.Γ.Αριστηνός,Ο δολοφόνος,Κίχλη 2018,17

[24]Μ.Μεζίτη,οπ.π.-πρβλ.’η ποίησή μου είναι καρφιά καρφωμένα με θόρυβο και οδύνη σ’ένα φέρετρο’,Κ.Γ.Ταβουλτσίδης,Επιφάνεια-Θεοφάνεια,Ξάνθη 2025[Ηποίησή μου είναι…]

[25]T.Eagleton,Πως να διαβάζουμε λογοτεχνία,μτφ.Μυρσίνη Γκανά,Πεδίο 2023,102

[26]Γ.Αριστηνός,οπ.π.,68-για ‘αχθοφόρους λέξεων’ βλ.Αντ.Μακρυδημήτρης,Περίπτερα πυρός,Σύλλογος προς διάδοσιν ωφέλιμων βιβλίων 2024,20-επίσης ‘σεντόνια με λέξεις,σαν εικόνες καπνού’,Γ.Τσούτσιας,Με χρώματα αιθάλης,3η Χιλιετία 102/24,39-πρβλ.’λέξεις τυραννισμένες που ψάχνουνε λύτρωση’,Μ.Σκουρολιάκου,Σώμα του χρόνου,οπ.π.,29[Απολογισμός]

[27]βλ.Φιλία Κανελλοπούλου,Ποίηση για την Απελπισμένη γενιά[για Διονύση Αντωνάτο],oanagnostis.gr 27/1/21

[28]πρβλ.Γ.Ν.Σχορετσανίτης,Η ποίηση της ‘χαμένης αιτίας’,oanagnostis.gr 13/1/25

[29]αν και δεν έχω τις γνώσεις για να παρέμβω στο σχετικό διάλογο βλ. μεταξύ άλλων Δ.Αγγελής,Δύο κακοδαιμονίες της ελληνικής ποίησης,mag.frear.gr 13/1/25-βλ.επίσης Αθηνά Αραπάκη’’δεν μπορεί να είναι πολιτικά ουδέτερη η ποίησή μου,γιατί δεν είμαι εγώ η ίδια πολιτικά ουδέτερη’’,συνέντευξη σε Κ.Στοφόρο,Ο δρόμος της Αριστεράς 22/2/25

[30]βλ.Βαγγ.Αλεξόπουλος,Τα ποιήματα ποιητικής στο έργο της Διώνης Δημητριάδου,Εμβόλιμον 99/100,φθιν.23-χειμ.24,152-πρβλ.Ισιδώρα Μάλαμα,Γιατί το ποίημα αγρίεψε πολύ…παλίμψηστη του λύκου μου μορφή,οπ.π.,178επ.

[31]πρβλ.Στ.Δαγδελένης,Για την ενηλικίωση της ουτοπίας του Παναγιώτη Κερασίδη,οπ.π.,157επ.-Κλεοπάτρα Λυμπέρη,Ενηλικίωση της ουτοπίας,οπ.π.,207-πρβλ.’μεγάλωναν οι χίμαιρες καθώς μεγάλωνα κι εγώ’,Γ.Φραγκούλης,Δεκαδικός ρυθμός,Ρώμη 2024,11[όνειρο ποιμενικό]

[32]Κωνσταντίνα Μαρίνη,Το βλέμμα των λέξεων,Εμβόλιμον,οπ.π.,102επ.

[33]πρβλ.Ισιδώρα Μάλαμα,Ιουλίτα Ηλιοπούλου,Γη Μήτηρ,Εμβόλιμον 101/102,άνοιξη/καλοκ./φθιν. 2024,11

[34] πρβλ.Αλ.Ζήρας,Ζαριές στα άλυτα και στα διφορούμενα του Παναγιώτη Κερασίδη,Εμβόλιμον 101/102,οπ.π.,179

[35]πρβλ.Ευσταθία Δήμου-Χάρης Ψαρράς,Ποίηση:τέχνη ή τεχνική;,επιμ.Κ.Θ.Ριζάκης,Εμβόλιμον 99/100,230-πρβλ.’η τέχνη παραμένει ‘ανθρωποφάγος’’[Αλ.Κοτζιάς,το αναφέρει ο Μ.Καραγιάννης,Η τέχνη του μυθιστορήματος,Επίκεντρο 2024,125]

[36]πρβλ.Κ.Καραγιαννόπουλος-Μ.Δαλαμήτρου,Περί της πρόσληψης του πραγματικού στο ποιητικό σύμπαν,επιμ.Κ.Θ.Ριζάκης,Εμβόλιμον 99/100,240-πρβλ.’η ποίησή μου προηγείται της ζωής μου’,Κ.Γ.Ταβουλτσίδης,Επιφάνεια-Θεοφάνεια

[37]βλ.ομότιτλο αφιέρωμα ,Νέες Εποχές/Βήμα Κυριακής 8/12/24-πρβλ.’ένας ασήμαντος στίχος μπορεί να κάνει ζημιά’,Κ.Γ.Ταβουλτσίδης,Βάκχαι-ανορθογραφία,Σπανίδης 2020[προειδοποίηση]-πρβλ.Αντ.Μακρυδημήτρης,’Η πόρτα της ποίησης είναι πάντα ανοικτή,μα δεν μπαίνουν όλοι εύκολα μέσα εκεί’,οπ.π.,101

[38]βλ.’και τί να κερδίζει άραγε όποιος κλείνεται στο σπίτι του διαβάζοντας και διαβάζοντας μέχρι ν’ασπρίσουν τα μαλλιά του;’,Λι Μπά’ι’,Ποιήματα,απόδοση/επίμετρο Γ.Βέης,Σμίλη 2024,20-21[το τραγούδι των κυνηγών]-πρβλ.’δεν είχαμε ψωμί να φάμε και γράφαμε ποιήματα’,Γιάννης Κορίδης,Μέρες του’50,3η Χιλιετία,οπ.π.,19- βλ.’κάθε βιβλίο είναι ένα πτώμα χωρίς τον αναγνώστη’,Κ.Γ.Ταβουλτσίδης,οπ.π.

[39]πρβλ.’’τους δρόμους τους φτιάχνουν τροβαδούροι ποιητές’,Δ.Παπακωνσταντίνου,Μόνος δεν είσαι,Λογοτεχνικό δελτίο /φιλολογικός όμιλος Ελλάδος τ.32/24-πρβλ.Οι σκληροί δεν διαβάζουν ποίηση,Αλέξις Ραβέλο,μτφ.Κρ.Ηλιοπούλου,Τόπος 2024-βλ.’με νηφάλια προσδοκία,όχι με έπαρση ορισμού’,Γ.Φραγκούλης,Αιρέσεις κι αφαιρέσεις,Ρώμη 2020,9[το μπλε δωμάτιο]

[40]βλ.Αντ.Μακρυδημήτρης,οπ.π.,39

[41]βλ.Γ.Χ.Θεοχάρης,οπ.π.,Χασμωδία,67