
Τροπολογία για εθελοντικές συνενώσεις των ΔΕΥΑ: Το 70%, το 30%, το τυράκι και η φάκα – Της Γιώτας Χρ. Αθανασούλη
- January 9, 2025
- Posted in ΕΓΡΑΨΑΝ
Η πρόσφατη τροπολογία που εισήχθη στο άρθρο 47 του νομοσχεδίου για την «Αναδιάρθρωση σιδηροδρομικού τομέα» δεν αποτελεί απλώς μία ακόμη απόπειρα ρύθμισης της λειτουργίας των ΔΕΥΑ (Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης), αλλά φανερώνει τη βιασύνη και την προχειρότητα της κυβέρνησης σε ένα θέμα που απαιτεί σοβαρότητα και θεσμική προσέγγιση.
Εν ολίγοις η τροπολογία προβλέπει ότι οι ΔΕΥΑ που θα συνενωθούν εθελοντικά θα λάβουν επιχορήγηση 70% των οφειλών τους στην ενέργεια, ενώ αυτές που δεν θα συνενωθούν θα λάβουν επιχορήγηση μόνο το 30% των οφειλών τους.
Έτσι, βλέπουμε πως η κυβέρνηση εσπευσμένα και από την πίσω πόρτα, προχωρά σε ένα νομοθέτημα που ωθεί σε συνενώσεις. Όμως, αντί για έναν σαφή νόμο που να βασίζεται σε μελέτες, να ορίζει προϋποθέσεις, κριτήρια και χρονοδιάγραμμα για τις συνενώσεις των ΔΕΥΑ, έχουμε μπροστά μας μια τροπολογία-«μπάλωμα» που εγείρει περισσότερα ερωτήματα από όσα απαντά.
Προχειρότητα και έλλειψη σχεδιασμού
Πρώτον, η επιλογή να εισαχθεί το θέμα των συνενώσεων μέσω τροπολογίας και όχι ενός ολοκληρωμένου νομοσχεδίου υπονομεύει τη διαφάνεια και την αξιοπιστία της διαδικασίας. Η τροπολογία φαίνεται να σχεδιάστηκε μέσα σε μια αδικαιολόγητη βιασύνη και πίεση, βρίθει με ασάφειες και «ανοιχτά παραθυράκια» που επιτρέπουν διαφορετικές ερμηνείες και εφαρμογές ανάλογα με τις συγκυρίες. Αντί για ένα σταθερό θεσμικό πλαίσιο, έχουμε ένα κείμενο που βασίζεται σε υποθετικές «εθελοντικές» διαδικασίες, με το οικονομικό δέλεαρ της επιδότησης να λειτουργεί ως το «τυράκι».
Η κρίσιμη σημασία της παραγράφου 6
Η παράγραφος 6 της τροπολογίας αποτελεί ίσως την πιο ανησυχητική διάταξη. Όπως ορίζεται με μία απλή Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ), οι Υπουργοί Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, και Εσωτερικών μπορούν να καθορίζουν τα κριτήρια και τις προϋποθέσεις για την αποδέσμευση των χρημάτων, δηλαδή ουσιαστικά για τη δήθεν «εθελοντική» συνένωση των ΔΕΥΑ. Αυτό σημαίνει ότι δημιουργείται ένα θεσμικό πλαίσιο ρευστό που μπορεί να αλλάζει κατά το δοκούν, χωρίς κανέναν κοινοβουλευτικό έλεγχο ή διαβούλευση. Ειδικά σε έναν τόσο ευαίσθητο τομέα όπως η ύδρευση και η αποχέτευση, η εξάρτηση από τις αποφάσεις μιας ΚΥΑ δημιουργεί κινδύνους αυθαιρεσίας και έλλειψης σταθερότητας.
Οι κίνδυνοι της ευελιξίας
Η δυνατότητα που παρέχεται µέσω της Κοινής Υπουργικής Απόφασης, να μεταβάλλεται χωρίς έλεγχο το πλαίσιο των συνενώσεων και επιδοτήσεων, είναι βέβαιο ότι ανοίγει την πόρτα σε ανισότητες, πελατειακές σχέσεις και πολιτικές σκοπιµότητες. Ελλείψει ενός σταθερού νοµικού πλαισίου, η κυβέρνηση αποκτά τη δυνατότητα να προωθεί επιλεκτικά «λύσεις» που εξυπηρετούν συγκεκριµένους πολιτικούς ή οικονοµικούς σκοπούς. Οι µικρότεροι δήµοι και οι πιο ευάλωτες ΔΕΥΑ βρίσκονται αντιµέτωποι µε τον κίνδυνο αποκλεισµού ή οικονομικού στραγγαλισμού, αν δεν ευθυγραµµιστούν µε τις κυβερνητικές κατευθύνσεις. Επιπλέον, η έλλειψη μελετών, αποτύπωσης της υφιστάμενης κατάστασης των ΔΕΥΑ και χάραξης μακροπρόθεσμης πολιτικής, λειτουργεί ανασταλτικά σε κάθε στρατηγική σχεδίαση. Τέλος, δεν πρέπει να παραβλέψουμε τις συνθήκες «οµηρίας» που δημιουργούνται για τους δήµους και τις ΔΕΥΑ, καθώς οποιαδήποτε αλλαγή στις πολιτικές προτεραιότητες μίας κυβέρνησης, µπορεί να επηρεάσει δραµατικά την κατανοµή των πόρων.
Η τροπολογία που ψηφίστηκε δεν εξυπηρετεί το δηµόσιο συµφέρον, αλλά ενισχύει τη συγκέντρωση εξουσίας στα χέρια των υπουργών, αφήνοντας τους δήµους εκτεθειµένους σε αστάθειες και αβεβαιότητες. Αυτό το περιβάλλον όχι µόνο δεν προωθεί τη βιωσιµότητα των ΔΕΥΑ, αλλά τις καθιστά εργαλεία πολιτικής διαχείρισης, υπονοµεύοντας ξεκάθαρα τη διαφάνεια και τη δικαιοσύνη.
Η βιασύνη της ΚΕΔΕ
Η Κεντρική Ένωση Δήµων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) έσπευσε να πανηγυρίσει για τη «νίκη» της στον αγώνα για την εθελοντική συνένωση των ΔΕΥΑ, με ηχηρά δελτία τύπου και διθυραμβικές ανακοινώσεις. Προκαλεί εντύπωση η αδυναμία του ύψιστου συνδικαλιστικού οργάνου της αυτοδιοίκησης να αναγνωρίσει τις σοβαρές παγίδες που κρύβει η τροπολογία. Η ηγεσία της ΚΕΔΕ που όπως φαίνεται είχε ανάγκη να πανηγυρίσει, υποτιµά καταφανώς τη σηµασία της παραγράφου 6, η οποία αφήνει ανοιχτό το ενδεχόµενο να µετατραπεί η εθελοντική διαδικασία σε έµµεσο εξαναγκασµό, µέσα από τη χρήση των οικονοµικών επιδοτήσεων ως µοχλού πίεσης. Υποτιμά ξεκάθαρα το γεγονός, ότι οι ΔΕΥΑ πιέζονται σε συνενώσεις χωρίς να έχει προηγηθεί καμία μελέτη, καμία αποτύπωση των οικονομοτεχνικών συνθηκών και δεδομένων, αλλά εν μια νυκτί και με απίστευτη βιασύνη.
Η στάση της ΚΕΔΕ δείχνει είτε επιπολαιότητα είτε αδυναµία να κατανοήσει τις συνέπειες της τροπολογίας. Αντί να απαιτήσει ένα σταθερό και ξεκάθαρο νομοθετικό πλαίσιο που να προστατεύει τα συµφέροντα όλων των δήµων, βιάστηκε να παρουσιάσει την τροπολογία ως επιτυχία! Αυτό όχι µόνο υπονοµεύει την αξιοπιστία της, αλλά αφήνει τους δήµους και τις ΔΕΥΑ εκτεθειµένους σε υποχρεωτικές συνενώσεις µέσω µεταγενέστερων αποφάσεων. Κι εδώ προκαλεί φοβερή εντύπωση γιατί η ΚΕΔΕ δεν ύψωσε το ανάστημά της και δεν επέστρεψε τα «καθρεφτάκια για ιθαγενείς» της τροπολογίας. Γιατί άραγε αποδέχθηκε άκριτα µια τροπολογία που ενισχύει πιθανές αυθαιρεσίες και δεν επέμεινε σθεναρά σε διασφαλίσεις για τη βιωσιμότητα των ΔΕΥΑ; Και για τους δήμους χωρίς ΔΕΥΑ; Η τροπολογία δεν προβλέπει τίποτα. Η ΚΕΔΕ τι έκανε για τα συμφέροντα αυτών των δήμων;
Συμπερασματικά
Η τροπολογία για την επιδότηση των οφειλών των ΔΕΥΑ προς τους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα πολιτικής διαχείρισης µε όρους εξαναγκασµού και οικονοµικού εκβιασµού. Το οικονοµικό δέλεαρ του 70% για όσους «συνεργαστούν» και η υποβάθµιση των υπολοίπων στο 30% δηµιουργούν ανισότητες και καλλιεργούν κλίµα διχασµού. Η έλλειψη σαφούς θεσµικού πλαισίου και η δυνατότητα αλλαγών µέσω ΚΥΑ αποκαλύπτουν την έλλειψη σοβαρού σχεδιασµού.
Προφανώς ο στόχος αυτής της τροπολογίας δεν είναι η «διάσωση» ή η υποστήριξη των ΔΕΥΑ αλλά κάποιος άλλος που είμαι σίγουρη ότι θα φανεί στο εγγύς μέλλον.
Κλείνοντας, αισθάνοµαι ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση ώριµα και συγκροτηµένα, οφείλει να απαιτήσει από την κυβέρνηση, όσο είναι ακόμα καιρός, να µην εφαρµόσει την τροπολογία. Να απαιτήσει έναν ολοκληρωµένο και διαφανή διάλογο µε όλους τους εµπλεκόµενους φορείς, να απαιτήσει ένα ολοκληρωμένο νομοθέτημα, ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιµότητα και η δίκαιη λειτουργία των ΔΕΥΑ σε ένα σταθερό θεσµικό περιβάλλον.
Γιώτα Χρ. Αθανασούλη